Μπέρναρντ Μάλαμουντ, “Ο μάστορας”

Στο τσαρικό καθεστώς του 19ου αιώνα ο Εβραίος είναι εξίσου μισητός. Τα γκέτο και οι διώξεις εξίσου συχνές. Ο Malamud πιάνει ένα τέτοιο σκηνικό και αναδεικνύει τον διωκόμενο ήρωά του.

Bernard Malamud “The Fixer” 1966 Μπέρναρντ Μάλαμουντ “Ο μάστορας” μετ. Κ. Σχινά εκδόσεις Καστανιώτης -2017

It feels like I'm talkin' to myself:

Υπάρχουν άπειροι τρόποι ν’ αποδώσει κανείς το Ολοκαύτωμα. Ή γενικότερα τους διωγμούς των Εβραίων. Ή ακόμα γενικότερα την ταυτότητα των διεσπαρμένων Εβραίων. Απ’ τον σκληρό του Primo Levi έως τον αυτοσαρκαστικό του Philip Roth. Ή με την ελληνική εμπειρία, στη Χουζούρη και τον Ζουργό.

Probably find a way to complain about a Picasso painting:

Ο Αμερικανοεβραίος Malamud κατάγεται απ’ τη Ρωσία. Επομένως επέλεξε να πάει πίσω και να δει τον διωκόμενο Εβραίο στα χρόνια των τσάρων. Ο ήρωάς του Jakov Bok φεύγει απ’ το χωριό του και πηγαίνει στο Κίεβο για καλύτερη τύχη. Σώζει έναν πλούσιο πλινθοποιό κι αυτός τον κάνει αντ’ αυτού στη βιοτεχνία του. Η αφήγηση παρακολουθεί σιγά σιγά την γνωριμία με τον Ρώσο και την κόρη του, αλλά και την ευσυνείδητη δουλειά του Bok. Ο οποίος ξεκίνησε ως μάστορας κι έγινε χάρη στο φιλότιμό του έμπιστος του Ρώσου, αλλά…

Όταν ανακαλύπτεται ότι είναι Εβραίος, συλλαμβάνεται κι όλοι στρέφονται εναντίον του. Γιατί παραβίασε τον νόμο κι έμενε στην περιοχή όπου απαγορευόντουσαν οι Εβραίοι. Γιατί θεωρείται ότι σκότωσε ένα ρωσόπουλο για να του πιει το αίμα! Γιατί είναι Εβραίος τελικά κι ό,τι κακό γίνεται οφείλεται σ’ αυτόν! Η προηγούμενη παραμονή του στο Κίεβο κοσκινίζεται, επανερμηνεύεται και παρουσιάζεται ως αντικοινωνική, αιμοβόρα, ύπουλη όπως η εβραϊκή φύση ορίζει!

Όποιος γράφει μετά το 1945 για τους Εβραίους έχει σίγουρα στον νου του το Ολοκαύτωμα. Επομένως, ο Malamud που γράφει το 1966, μιλά μεν για τα τέλη του 19^ου αιώνα, αλλά η λοξή του ματιά είναι στις ναζιστικές διώξεις. Ο Εβραίος κουβαλά όλες τις προκαταλήψεις των αιώνων ότι πίνει ανθρώπινο αίμα. Κουβαλά τις αφελείς επιστημονικές θεωρίες όπως του Arthur de Gobineau και του Houston Stewart Chamberlain που προετοίμασαν τις ρατσιστικές εκδιώξεις του 20ού αιώνα. Ο συγγραφέας αναφερόμενος στην τσαρική εποχή επεκτείνει το πρόβλημα σε μια παγκόσμια νοοτροπία αντιεβραϊσμού.

I exercise my right to express when I feel it's time:

Μεστό κείμενο. Ο αντιεβραϊσμός, φαίνεται, δεν ήταν προνόμιο των Nazi. Ήταν στοιχείο των εποχών τουλάχιστον τριών και τεσσάρων αιώνων. Απ’ τα βασίλεια της Ευρώπης ώς την τσαρική αυτοκρατορία του 19^ου αιώνα. Εμείς οι αναγνώστες εισπράττουμε αυτή τη διάσταση και γελάμε-κλαίμε με τις αφέλειες εποχών.

In2life, 3/4/2018 

> Ο Bernard Malamud (1914-1986) γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Οι γονείς του ήταν Ρωσοεβραίοι εμιγκρέδες που διατηρούσαν ένα μικρό μπακάλικο στο Μπρούκλιν. Ο Bernard πηγαίνει σε διάφορα δημόσια σχολεία και το 1936 αποφοιτά από το City College της Νέας Υόρκης. Δουλεύει παράλληλα ως εκπαιδευόμενος δάσκαλος και το 1942, μην έχοντας στρατευθεί, ως προστάτης οικογενείας, παίρνει και το Μάστερ από το Columbia University. Τα επόμενα χρόνια εργάζεται ως δάσκαλος σε νυχτερινά σχολεία με ενήλικους μαθητές. Το 1945 παντρεύεται την ιταλικής καταγωγής Ann de Chiara, παρά τις αντιδράσεις και των δύο οικογενειών. Απόφοιτος του Cornell και η ίδια, θα τον συντροφεύει ως το θάνατό του, και θα είναι πάντα η πρώτη που θα διαβάζει (και θα δακτυλογραφεί...) τα χειρόγραφά του. Θα αποκτήσουν ένα γιο και μια κόρη. Το 1949, ο Malamud αρχίζει να διδάσκει έκθεση σε πρωτοετείς του Oregon State University, καθώς όμως δεν έχει διδακτορικό, δεν του επιτρέπεται να διδάξει λογοτεχνία.

Αν και έχει αρχίσει να γράφει κάποια πρώτα διηγήματα και να τα δημοσιεύει σε περιοδικά ήδη από το 1943, είναι στα χρόνια του Όρεγκον που αποκτά τη συνήθεια να αφιερώνει τρεις ημέρες της εβδομάδας στο γράψιμο. Το 1961 αφήνει το Όρεγκον για να διδάξει δημιουργική γραφή στο Bennington College, στο Βερμόντ- μια θέση που θα κρατήσει μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο Malamud ολοκληρώνει το πρώτο του μυθιστόρημα το 1948- αυτό το έργο όμως θα μείνει ανέκδοτο, μια και ο ίδιος θα κάψει αργότερα τα χειρόγραφα. Το πρώτο του βιβλίο που τελικά θα εκδοθεί, ένα μυθιστόρημα με θέμα έναν αστέρα του μπέιζμπολ, κυκλοφορεί το 1952 με τίτλο "The Natural" και περνά μάλλον απαρατήρητο. Πολλά χρόνια αργότερα, ωστόσο, θα γυριστεί σε ταινία από τον Barry Levinson με πρωταγωνιστή τον Robert Redford (1984, ελληνικός τίτλος: "Ο Καλύτερος"). Στο δεύτερο μυθιστόρημά του, με τίτλο "The Assistant" (1957, στα ελληνικά: "Ο βοηθός", μτφ. Θάνος Ελισαίος, εκδ. ΑΣΕ), ο Malamud αντλεί από τα παιδικά του βιώματα για να περιγράψει έναν Εβραίο έμπορο του Μπρούκλιν. Το 1958 κυκλοφορεί και η πρώτη συλλογή διηγημάτων του, με τίτλο "The Magic Barrel" (στα ελληνικά: "Το μαγικό βαρέλι", μτφ. Μάνθος Κρίσπης, εκδ. Γράμματα) που θα κερδίσει το National Book Award. Ακολουθούν τα μυθιστορήματα "A New Life" (1961), εμπνευσμένο από τα χρόνια του στο Oregon State University, και "The Fixer" (1966), που του αποφέρει τόσο το National Book Award όσο και το βραβείο Pulitzer. Το βιβλίο έχει θέμα του τον αντισημιτισμό στα χρόνια της τσαρικής Ρωσίας και γυρίζεται επίσης σε ταινία (1968, ελληνικός τίτλος: "Ο άνθρωπος από το Κίεβο") από τον John Frankenheimer, με τους Alan Bates και Dirk Bogarde. Από τα υπόλοιπα βιβλία του ξεχωρίζουν η συλλογή διηγημάτων "Pictures of Fidelman" (1969), και τα μυθιστορήματα "The Tenants" (1971), "Dubin's Lives" (1979) και "God's Grace" (1982, στα ελληνικά: "Η τελευταία χάρη", μτφ. Γιάννης Κωστόπουλος, εκδ. Ψυχογιός). Με το μυθιστόρημά του "Ο μάστορας" (The Fixer [1966]) έλαβε για δεύτερη φορά το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου (National Book Award) στην ίδια κατηγορία καθώς και το Βραβείο Πούλιτζερ, το 1967. Το θεματικό πεδίο του Malamud είναι αρκετά ευρύ, η ηθική ευαισθησία του ιδιαίτερα εκλεπτυσμένη και η σκωπτική του διάθεση καταφεύγει σχεδόν πάντοτε σε ευρηματικές λύσεις.

Αν και ο ίδιος θεωρούσε ότι είχε κατά κύριο λόγο επηρεαστεί από τον Mark Twain και τον Nathaniel Hawthorne, η εβραϊκή και "γίντις" πτυχή του έργου του είναι πολύ έντονη. Οι ήρωες του, απλοί άνθρωποι τους οποίους περιγράφει με τρυφερότητα και συμπόνια, είναι εγκλωβισμένοι σε μια άχαρη ζωή και, όποιο κι αν είναι το σκηνικό της ιστορίας τους (ο κόσμος του μπέιζμπολ, το γκέτο του Μπρούκλιν, η τσαρική Ρωσία, η αμερικανική Δύση ή ένα κατεδαφιστέο κτίριο της Νέας Υόρκης), ονειρεύονται ένα νέο ξεκίνημα, προτάσσοντας όμως πάντα την ηθική και υπερβαίνοντας τελικά κάθε εγωισμό τους. Ο Bernard Malamud πέθανε στη Νέα Υόρκη το 1986. Το έργο του θεωρείται μάλλον μικρό σε έκταση: του άρεσε να γράφει αργά και προσεκτικά, με αποτέλεσμα να προσφέρει ένα σύνολο μονάχα επτά μυθιστορημάτων και 54 διηγημάτων. Κι όμως, αυτά ήταν αρκετά για να τον κατατάξουν μεταξύ των κορυφαίων Αμερικανοεβραίων συγγραφέων, μαζί με τους Saul Bellow και Philip Roth. Το σύνολο του έργου του εντάχθηκε στη Library of America. Πέθανε το 1986.

Πάπισσα Ιωάννα