Thursday, December 24, 2015

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ και ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ


Ποιες μορφές μπορεί να πάρει η παγκοσμιοποίηση στη λογοτεχνία; Αυτό μπορεί να είναι η βάση των προτάσεών-σας μέσα στις χριστουγεννιάτικες μέρες, όπως το καλοκαίρι συζητήσαμε μέσα από βιβλία τη σχέση Λογοτεχνίας και Πολιτικής (αρχή και τέλος). Ανάλογα τώρα, μπορείτε να προτείνετε λογοτεχνικά έργα που σχετίζονται με την παγκοσμιοποίηση.

          Πώς την καταλαβαίνω εγώ;
1.Συγγραφείς που γράφουν σε άλλη γλώσσα από τη μητρική-τους.
2.Συγγραφείς που γράφουν για άλλη χώρα ή για άλλες χώρες, συχνά σε σχέση με τη δική-τους.
3.Βιβλία που θέτουν στο κέντρο-τους μια πολυεθνική παρέα και τις επιδράσεις μεταξύ των λαών.
4.Βιβλία με θέμα τα παγκόσμια προβλήματα.
5.Βιβλία που προβληματίζονται για την εθνική και θρησκευτική ταυτότητα μέσα στο διεθνιστικό περιβάλλον.
6.Κείμενα που αφορούν διακρατικές σχέσεις, μετανάστευση, αλληλεπίδραση πολιτισμών, υβριδικές κουλτούρες κ.λπ.
7.Θέματα διαδικτύου και δι-εθνιστικών επαφών, κοινής κουλτούρας, κοινής αντίληψης και συλλογικοτήτων που αίρουν την τοπική κοσμο-αίσθηση.
8.Το εθνικό ή το τοπικό σε αντίθεση με το διεθνές.
9. …


Ο καθένας μπορεί να προτείνει μέσα στην πολιτισμική κάλπη το έργο ή τα έργα, ελληνικά ή ξένα, που εντάσσονται στο θέμα,
αλλά θα παρακαλούσα να ΔΙΝΕΙ ΠΙΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ, πέρα από το όνομα του συγγραφέα και τον τίτλο, να ΕΞΗΓΕΙ την ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ μέσα στο ΕΡΓΟ, να κατατοπίζει για τις (ΑΝΤΙ)-ΔΙΕΘΝΙΣΤΙΚΕΣ πλευρές ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ, να το συνδέει με κάποια από τις παραπάνω συνιστώσες ή μια άλλη, καινούργια.
Εγώ θα λείψω μερικές μέρες, από τις 30/12/2015 έως τις 5/1/2016, αλλά η συλλογή ιδεών θα κρατήσει μέχρι και τις 6 Ιανουαρίου του σωτήριου έτους 2016. Την Πέμπτη 7 του μηνός τα ξαναλέμε με το άνοιγμα της κάλπης.

[Οι εικόνες ελήφθησαν από: www.buonenotizie.it, affairstoday.co.uk και www.theweek.co.uk]
Καλά Χριστούγεννα
Πατριάρχης Φώτιος 

28 comments:

Πάπισσα Ιωάννα said...

Δυο παραδείγματα δύο διαφορετικών ειδών:

1. Το "Ίσλα Μπόα" του Χρήστου Αστερίου φέρνει σε ένα ερημονήσι άτομα από διαφορετικές κουλτούρες και η αλληλεπίδραση αλλά και η σύγκρουση είναι αναπόφευκτες (http://vivliocafe.blogspot.gr/2012/10/blog-post_18.html).

2. Ο Αντόνιο Ταμπούκι, παρότι Ιταλός, έγραφε για την Πορτογαλία σαν να ήταν εκ γενετής αναθρεμμένος με τον πολιτισμό-της (http://vivliocafe.blogspot.gr/2012/03/antonio-tabucchi-1943-2012.html).

Καλά Χριστούγεννα
Π.Φ.

Διογένης ο Κυνικός said...


1. Σώτη Τριανταφύλλου - όλο σχεδόν το έργο της. Πιο πρόσφατο παράδειγμα οι 'Σπάνιες Γαίες', διαδραματιζόμενες στη Σοβιετική Ένωση.

2. Λουί Ντε Μπερνιέρ. Τόσο τα 'λάτιν', όσο και τα ελληνικού ενδιαφέροντος βιβλία του διαδραματίζονται εξ ολοκλήρου σε μη βρετανικά περιβάλλοντα, με μη Βρετανούς χαρακτήρες. (Παρεμπιπτόντως η τάση αυτή είναι πολύ πιο ισχυρή στη Βρετανία και τις ΗΠΑ, όπου πολλοί συγγραφείς δε νιώθουν υποχρεωμένοι να γράφουν σε σχέση με την ιστορία και τους ανθρώπους της χώρας τους, αλλά ασχολούνται με οτιδήποτε τους τραβήξει την προσοχή σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Η λίστα θα ήταν ατελείωτη αν προσπαθούσαμε να τους καταγράψουμε.)

Βιβή Γ. said...

Να θυμίσω λοιπόν κι εγώ δυο πολύ ενδιαφέροντα δυστοπικά μυθιστορήματα στα οποία δεν δίνεται ακριβής τόπος και δεν ξέρουμε τα ονόματα των ηρώων ή αν κάποιοι εξ αυτών έχουν δεν είναι απαραιτήτως ενδεικτικά της χώρας καταγωγής τους:"Το Θαύμα της Αναπνοής" του Δημήτρη Σωτάκη και το "Κοπέλα που σε λένε Φίνι" του Δημήτρη Μαμαλούκα.

Καλημέρα και χρόνια πολλά.

Simone said...

1. Βασίλης Αλεξάκης
Ζει στη Γαλλία από 17 ετών
"Η πρώτη λέξη" εκδ. Εξάντας σελ. 423
"Η μητρική γλώσσα" εκδ. Εξάντας σελ. 343
"Οι ξένες λέξεις" εκδ. Εξάντας σελ. 334
Όλα του τα έργα έχουν στοιχεία και από τους δύο πολιτισμούς. Tα συγκεκριμένα βιβλία ασχολούνται με την γλώσσα, τον τρόπο που επικοινωνούμε, το πώς χρίζουμε την ταυτότητά μας. Τα βιβλία γράφονται στα γαλλικά και τα μεταφράζει ο ίδιος στα ελληνικά.
2. Θοδωρής Καλλιφατίδης
Ζει από το 1964 στη Σουηδία και γράφει στα σουηδικά. Στα βιβλία του περιγράφει τις συνθήκες ζωής των μεταναστών στη Σουηδία μέσα από αυτοβιογραφικά στοιχεία.
"Πάντα θα επιστρέφω" εκδ. Γαβριηλίδη σελ. 364
Η Έλενα από τη Χρυσοπηγή των Γρεβενών ζει την Κατοχή, την Απελευθέρωση και τον εμφύλιο. Μεταναστεύει στην Αυστραλία, επιστρέφει στην Ελλάδα, για να ξαναφύγει στη Σουηδία… Η ιστορία της Ελλάδος αλλά και η επαφή με άλλους πολιτισμούς.
3. Χρήστος Τσιόλκας (Christos Tsiolkas)
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αυστραλία από Έλληνες γονείς παιδί δεύτερης γενιάς.
"Νεκρή Ευρώπη" εκδ. Printa σελ. 445
Ο Ισαάκ, νεαρός Αυστραλός ταξιδεύει στην Ευρώπη που ονειρεύεται να την δει ως κέντρο πολιτισμού· ενοποιημένη, καλλιεργημένη… αλλά καταλήγει σε μια ανύπαρκτη ψευδή Ευρώπη.
4. Nancy Huston
Καναδή συγγραφέας ζει από το 1973 στο Παρίσι
"Χαμένος Βορράς" εκδ. Άγρα σελ. 135
Το βιβλίο της μιλάει για τον εκπατρισμό και τη γλώσσα. Δοκίμιο ενός ανθρώπου με δύο πατρίδες και δύο γλώσσες· ένας άνθρωπος κομμένος στα δύο. (Στα Γαλλικά perdre le Nord σημαίνει χάνω τo μπούσουλα, χάνω την ισορροπία μου)
5. Amelie Nothomb
Γεννήθηκε στο Κόμπε της Ιαπωνίας, από οικογένεια βέλγων διπλωματών και ακολούθησε τους γονείς της σε διάφορα μέρη του κόσμου
"Φόβος και τρόμος" εκδ. Αλεξάνδρεια σελ. 157
Η Αμελί, μια Ευρωπαία στο Τόκυο, προσπαθεί να προσαρμοστεί στους κανόνες της Ιαπωνικής εταιρείας που εργάζεται αλλά δεν τα καταφέρνει. Μέσα από το βιβλίο αναδύεται η σύγκρουση πολιτισμών κι ένα υπαρξιακό κοινωνικό δράμα.

Καλησπέρα σας και Χρόνια πολλά με Ειρήνη και Υγεία.
ακολουθεί και δεύτερο μέρος
Σουμέλα

Simone said...

6. Ουίλιαμ Ντάλριμπλ (William Dalrymple)
Γεννήθηκε στο Εδιμβούργο και έζησε ένα διάστημα στην Ινδία
"Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου" εκδ. Ωκεανίδα σελ. 634
Ο Ντάλριμπλ ξεκινάει από το Άγιο Όρος και κάνει το ίδιο ταξίδι που έκαναν το 587 μ.Χ. δύο καλόγεροι: ο Ιωάννης Μόσχος και ο μαθητής του Σοφρώνιος ο Σοφιστής. Ένα οδοιπορικό που περιγράφει θρησκείες και πολιτισμούς στο πέρασμα των αιώνων.
"Ιερή Ινδία" εκδ. Μεταίχμιο σελ. 637
Εννιά ζωές, εννιά ιστορίες από την Ινδία που περιγράφει ο Άγγλος συγγραφέας με όλες τις ραγδαίες αλλαγές και εξελίξεις στις κοινωνικές και θρησκευτικές πρακτικές που φέρνει η οικονομική ανάπτυξη της Ινδίας.
"Στα βήματα του Μάρκο Πόλο" εκδ. Πατάκη σελ. 339
Οδοιπορικό στα βάθη της Ασίας πάνω στα βήματα του Μάρκο Πόλο.
7. Mark Mazower
Γεννημένος στο Λονδίνο, Βρετανός ιστορικός και δημοσιογράφος
"Θεσσαλονίκη πόλη των φαντασμάτων" εκδ. Αλεξάνδρεια σελ. 575
Μελέτη για τα πεντακόσια χρόνια της νεότερης ιστορίας της Θεσσαλονίκης. Η ιδιότυπη σχέση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με το εβραϊκό και Χριστιανικό στοιχείο μέσα από την καθημερινότητα των ανθρώπων.
8. Ναόμι Κλάιν (Naomi Klein)
Καναδή δημοσιογράφος, συγγραφέας και ακτιβίστρια.
"Το δόγμα του Σοκ" εκδ. Λιβάνη σελ. 718
Περιγραφή της νέας παγκόσμιας τάξης. Ανάλυση του καπιταλισμού της καταστροφής και της κυρίαρχης ιδεολογίας της εποχής μας μέσα από την παγκοσμιοποίηση.
9. Jens Bjorneboe
Γεννήθηκε και πέθανε στη Νορβηγία, συγγραφέας αλλά και ζωγράφος
"Καρχαρίες" εκδ. Μέδουσα σελ. 283
Ένα πλοίο με πλήρωμα και επιβάτες διαφόρων εθνικοτήτων ναυαγεί. Περιγράφει την αντιφατική φύση του ανθρώπου, την ικανότητά του να ξεπερνά τη ζωώδη πλευρά του εαυτού του χωρίς να ξεχωρίζει εθνικότητες και καταγωγές.
10. Robert Van Gulik
Ολλανδός διπλωμάτης που εκπροσώπησε τη χώρα του στην Κίνα, Ιαπωνία… Γνωστός σινολόγος που ασχολήθηκε με την κινέζικη ποίηση και καλλιγραφία.
"Δολοφόνοι και ποιητές" εκδ. Άγρα σελ. 249
"Διάσημες υποθέσεις του Δικαστή Τι" εκδ. Θεμέλιο σελ. 357
Έχει γράψει μία σειρά αστυνομικών μυθιστορημάτων εμπνευσμένα από την κινέζικη λογοτεχνία με πρωταγωνιστή τον Δικαστή Τι, παραπάνω (αναφέρονται ενδεικτικά 2)
11. ΤΖ. Γ. Σεμπλαντ (W. G. Sebald)
Γερμανός συγγραφέας και ακαδημαϊκός.
"Αούστερλιτς" εκδ. Άγρα σελ.305
Η ιστορία του Ζακ Αούστερλιτς· πώς ως παιδί στερήθηκε πατρίδα, γλώσσα και όνομα και αναζητά απεγνωσμένα την ταυτότητα καταγωγής του διότι δεν αισθάνεται οικεία πουθενά.

Και ότι επιθυμείτε!
Σουμέλα

Anonymous said...

Πατριάρχη Φώτιε, πάλι μας βάλατε εργασία για τις διακοπές; Ως καλά παιδιά όμως δεν θα γκρινιάξουμε.

Να προτείνω λοιπόν κιεγώ το "Ή όλοι ή κανείς", Δέσποινα Μπάτρη, Μεταίχμιο 2015. Ένα κεντρικό θέμα (η αυταπάρνηση) διατρέχει και τα πέντε διηγήματα της συλλογής που τοποθετούνται κυριολεκτικά στα πέντε σημεία του ορίζοντα:

Από την νεοελληνική μαγκιά της Ελλάδας έως τα βουνά της Βορείου Αλβανίας και τον θεσμό των ορκισμένων παρθένων (ουχί οργισμένων). Από το Παντζάμπ του Πακιστάν και την κατά πολύ δεινότερη θέση της γυναίκας εκεί απ' ότι στα βουνά της Αλβανίας, έως την Ουρουγουάη όπου βουλιάζει αυτοβούλως το θωρηκτό του ένας Γερνμανός καπετάνιος, ο Χάνς Λανγκσντορφ (υπαρκτό πρόσωπο). Ξέχασα κάτι; Την Αρμενία επί Σοβιετικής Ένωσης καιτον παγκόσμιο πρωταθλητή κολύμβησης Σαβάρς Καραπετυάν (κι αυτός υπαρκτό πρόσωπο.
Σε αυτό το βιβλίο η παγκοσμιοποίηση φρονώ πως δίνεται ιδιαίτερα έντονα από την άποψη πως όχι μόνον αποδίδονται πειστικά τα ήθη, οι θεσμοί και τα μέρη που αναφέρονται, αλλά καταδεικνύεται με επιτυχία το ενοποιό στοιχείο όλων αυτών των ετερόκλητων τόπων (και ανθρώπων), η κοινή στάση ζωής τους.
Χρόνια πολλά!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βιβή, καλημέρα.
Δεν καταλαβαίνω καλά πώς τέτοια άτοπα και άχρονα
δυστοπικά, όπως λες, έργα εκφράζουν την παγκοσμιοποίηση.
Χρόνια πολλά
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Σουμέλα, καλημέρα.
ΧΕΙΜΑΡΡΟΣ.
Πολλοί που αναφέρεις είναι διπλωμάτες που γυρίζουν τον κόσμο
κι επομένως βλέπουν πολυπολιτισμικά την πραγματικότητα
κι άλλοι αλλοεθνείς που ζουν σε άλλη χώρα.
Νομίζω ότι αυτές οι δύο κατηγορίες εκφράζουν ακριβώς το πνεύμα της διεθνιστικής αντίληψης.
Χρόνια πολλά
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βιβλιοκοκκυγία, καλημέρα.
Το διήγημα στον στίβο της παγκοσμιοποίησης!
Έχω έναν προβληματισμό: αν κάθε έργο που διαδραματίζεται σε άλλη χώρα είναι παγκοσμιοποιημένο
ή χρειάζεται και κάτι άλλο για να δέσει η συνταγή.
Προς σκέψη.
Χρόνια πολλά
Π.Φ.

Anonymous said...

Φαντάστηκα πως μια παγκόσμια ιδέα, αξία, πείτε το όπως θέλετε, αυτή της αυταπάρνησης που διατρέχει τα διηγήματα του Ή όλοι ή κανείς και η εφαρμογή της σε διάφορους πολιτισμούς, αρκούν για να ενταχθεί το έργο στην παγκοσμιοποιημένη λογοτεχνία. Όχι; Τι λέτε κόβεται η εργασία μου και πρέπει να βρω άλλα βιβλία;

Simone said...

Καλημέρα σας,
Επειδή κάθομαι αυτές τις ημέρες και δεν είμαι και πολύ του καθισιού άρχισα να οργανώνω την βιβλιοθήκη μου κατά θέμα και συγγραφέα, για να μπορώ να βρίσκω τα βιβλία που θέλω αμέσως. Έτσι λοιπόν η εργασία που μας έβαλες για τις γιορτές με βόλεψε πολύ! Αν μου επιτρέπεται συμπληρώνω την προηγούμενη ανάρτηση με άλλους δύο συγγραφείς
Πάτρικ Λι Φέρμορ (Patrick Leigh Fermor)
Γεννήθηκε στο Λονδίνο αλλά έζησε στην Καρδαμύλη
"Μάνη" (1958) εκδ. Δημ. Οργανισμός Λαμπράκη σελ. 486
"Ρούμελη" (1966), Οδοιπορικό στη Βόρεια Ελλάδα εκδ. Κέδρος σελ 206
Οδοιπορικό και προσωπική περιγραφή μιας περιοχής της Ελλάδος από έναν ξένο.
Γράχαμ Γρην (Graham Greene)
Άγγλος μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και κριτικός

"Οι θεατρίνοι" εκδ. Πόλις σελ. 398
Ο κύριος Μπράουν, χωρίς οικογένεια, ρίζες, χωρίς πίστη κληρονομεί ένα ξενοδοχείο στην Πορτ-ω-Πρενς ένα ξενοδοχείο, μέσα από την εμπειρία του Μπράουν στο νησί ο συγγραφέας καταγράφει την περιπέτεια της Αϊτής…
Με εκτίμηση
Σουμέλα

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βιβλιοκοκκυγία,
ώρες ώρες κάνεις νάζια σαν ντροπαλή φοιτητριούλα
που χαριεντίζεται για τις εργασίες απέναντι στον γηραιό καθηγητή-της.
Ευτυχώς που δεν είμαι τόσο μεγάλος!
αλλά κυρίως εσύ δεν είσαι τόσο μικρή!
Έχεις άποψη και θάρρος,
έχεις τσαγανό.
Όταν ρωτώ, ρωτώ να μάθω. Όταν απαντάς, θα ήθελα σθεναρή γνώμη.
Όχι δεν σε κόβω!!! Απλώς προβληματίζομαι!
Καλό απόγευμα
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Σουμέλα,
εργασία κι εσύ θεωρείς το παιχνίδι-μου;
Νομίζω πως όλοι αστειευόμαστε, ακκιζόμαστε, παίζουμε
με πιόνια τα ίδια τα βιβλία.
Πολλαπλασιάζονται τα έργα,
αν και ξαναθέτω το ερώτημα:
κατά πόσο το κείμενο που αναφέρεται σε άλλη κουλτούρα
από αυτή του συγγραφέα ή της γλώσσας-του
ανήκει στην παγκοσμιοποιημένη γραφή
ή χρειάζεται και κάτι άλλο;
Π.Φ.

Anonymous said...

Αγαπητέ Πατριάρχα,
με κάνατε και γέλασα! Πάντως όπως και να το κάνουμε η δεκαετής-αν δεν κάνω λάθος-θητεία σας στο μπλόγκινγκ και οι τακτικότητες αναρτήσεις που αντιστοιχούν σε άλλες τόσες αναγνώσεις, σας δίνουν ένα προβάδισμα, όχι ασφαλώς ηλικιακό, αλλά λογοτεχνικής και ιστολογικής εμπειρίας. Κρίμα πάντως που είμαι γυναίκα, ειδάλλως τα σχετικά με τα νάζια της φοιτητριούλας, θα βγάζανε ακόμα περισσότερο γέλιο.

Πέρα από τους αστεϊσμούς ας έρθω στο προκείμενο σχετικά με το ερώτημά σας, στο οποίο είχα την εντύπωση πως σαφώς είχα απαντήσει.
Όντως, μάλλον δεν αρκεί η αναφορά σε αλλότριους πολιτισμούς για να καταταγεί ένα έργο στην παγκοσμιοποιημένη λογοτεχνία, αν και φαντάζομαι ότι αρκετοί θα το θεωρούσαν αναγκαία και ικανή συνθήκη. Πιθανώς χρειάζεται και μια άποψη που να καταδεικνύει τις γέφυρες μεταξύ των διαφορετικών πολιτισμών ή και την απόστασή τους πάνω σε συγκεκριμένο ζήτημα.

Να γίνεται με άλλα λόγια εμφανές πέρα από τη φολκλορική και επιφανειακή περιγραφή κάποια βαθύτερη σχέση ή απουσία σχέσης. Υπό αυτό το πρίσμα θεώρησα πως το «Ή όλοι ή κανείς» της Μπάτρη που πρότεινα, εκπληρώνει αυτές τις προϋποθέσεις, σύμφωνα τουλάχιστον με τη δική μου ανάγνωση, αφού και διατρέχει τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη και αποκαλύπτει τον τρόπο που κάθε ξεχωριστός ήρωας αντιμετωπίζει βάσει της κουλτούρας του το δίλημμα της αυταπάρνησης σε κάποια δύσκολη περίσταση. Ελπίζω αυτή τη φορά να σας κάλυψα κάπως περισσότερο.

Εναλλακτικά πάντως προτείνω το «Ένας τυχαίος εραστής» της Ναντίμ Γκόρντιμερ. Μια δυτικοθρεμμένη λευκή της Νοτίου Αφρικής ερωτεύεται και παντρεύεται μαύρο παράνομο μετανάστη και τον ακολουθεί στην πατρίδα του όταν αυτός απελαύνεται. Η γυναίκα μένει στην εντελώς αταίριαστη εκ πρώτης όψεως χώρα του συζύγου της ανακαλύπτοντας εκεί κάποιου είδους αυτογνωσία, ενώ ο ντόπιος σύζυγός της φεύγει για πάντα στη χώρα των ονείρων του που δεν είναι παρά η Δύση, ο τόπος καταγωγής της γυναίκας του. Εδώ και αναφορά σε δυο εκ διαμέτρου αντίθετες μάλιστα κουλτούρες έχουμε και τις βαθύτερες όσο και προσωπικές επιδιώξεις του ατόμου που δεν διστάζει να απαρνηθεί την δική του κουλτούρα για χάρη μιας άλλης.

ΥΣ Το «ναζιάρα φοιτητριούλα» δεν είναι κι άσχημο. Κρίμα που δεν το είχα σκεφτεί νωρίτερα για ψευδώνυμο!

Anonymous said...

Αγαπητή Σουμέλα, ζηλεύω την βιβλιοθήκη σας.

Κατερίνα Τοράκη said...

Μας έβαλες μεγάλο θέμα Φώτιε χριστουγεννιάτικα. Με προβληματίζει ο τίτλος του θέματος. Η έννοια της παγκοσμιοποίησης συνδέεται με την έννοια της διεθνοποίησης και με την έννοια του διεθνισμού. Η παγκοσμιοποίηση μας φέρνει στο νου τις μεγάλες αντιθέσεις ανάμεσα στις περισσότερο και στις λιγότερο ή καθόλου αναπτυγμένες χώρες, ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς του κόσμου, έχει φορτιστεί με αρνητικό πρόσημο από τις έννοιες της εξάρτησης, της κυριαρχίας, της ανισότητας, του πολέμου κτλ κτλ. Από την άλλη, επιλέγουμε διεθνοποίηση όταν θέλουμε να μιλήσουμε για τις σχέσεις ανάμεσα σε κράτη, έθνη και λαούς χωρίς τα παραπάνω αρνητικά φορτία. Και από κει προκύπτει ο (ταλαιπωρημένος σε αρκετές περιπτώσεις) διεθνισμός που περικλείει και την έννοιας της αλληλεγγύης ανάμεσα στα έθνη και τους λαούς. Για να σταματήσω την έκθεση ιδεών, θα αναφέρω κάποια διαβάσματά μου που δεν θα τα ενέτασσα στο θέμα του τίτλου όπως θα το εννοούσα με βάση τα παραπάνω, αλλά που απλώς ο συγγραφέας επιλέγει να τοποθετήσει την ιστορία του σε άλλη χώρα από τη γενέθλια.

Ξεκινώ με τους «Δενδρίτες» της Κάλιας Παπαδάκη, ένα εξαιρετικό βιβλίο, όπου η συγγραφέας (μ)πλέκει με όμορφο τρόπο την περιγραφή της ζωής στη βιομηχανική πόλη Κάμντεν του Νιου Τζέρσεϊ από τη δεκαετία του ’20 και μετά με την αφήγηση της ζωής μεταναστών πρώτης δεύτερης κτλ γενιάς και με τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες της κάθε εποχής, κραχ του 29, πόλεμος κτλ (εκδ. Πόλις, 2015).
Τα «Έθιμα ταφής» της Χάννα Κεντ, που αν και Αυστραλέζα περιγράφει με απίστευτα πειστικό και όμορφο τρόπο τη ζωή στην Ισλανδία του 1829, ήταν μια αναγνωστική απόλαυση για μένα (εκδ. Ίκαρος, 2014).
Ο «άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά» του Λεονάρδο Παδούρα είναι ένα εμβληματικό βιβλίο, γραμμένο από Κουβανό που μιλά όχι μόνο για την Κούβα (των πριν και μετά την πτώση του Τείχους χρόνων), αλλά και ταυτόχρονα για την Ισπανία του Εμφυλίου, για τη Σοβιετία του Στάλιν, λίγα για το Μεξικό, για τη Γαλλία, για την Ευρώπη στα τέλη της δεκαετίας του ’30 με την άνοδο του ναζισμού (εκδ. Καστανιώτης, 2011).
Να τελειώσω με ένα ακόμη βιβλίο που μου άρεσε, «Δουβλινιάδα» του (Ισπανού) Ενρίκε Βίλα-Μάτας, ο οποίος μας ταξιδεύει στο Δουβλίνο του Τζέημς Τζόυς, στα χνάρια του Οδυσσέα του (εκδ. Καστανιώτης, 2011).
Καλή καλύτερη χρονιά.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βιβλιοκοκκυγία,
χαίρομαι που έγινε αντιληπτό το αστείο-μου.
Στην ουσία του θέματος τώρα όσα λέγονται εδώ συμβάλλουν στην κατανόηση του θέματος
και γι' αυτό τα διαβάζω με προσοχή.
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Κατερίνα, καλημέρα.
Καλά κάνεις και διαφοροποιείς την αρνητική παγκοσμιοποίηση
από τη θετική διεθνοποίηση,
αν και, νομίζω, πλέον και ο πρώτος όρος δεν είναι μόνο αρνητικά φορτισμένος.
Σ' αυτή τη χρήσιμη ευρύτητα των όρων
ψάχνουμε έργα.
Κι αναρωτιέμαι με αφορμή και όσα εσύ προτείνεις:
είναι παγκοσμιοποίηση ένα έργο του μεσοπολέμου
ή π.χ. της αποικιοκρατίας;
Ή η παγκοσμιοποίηση είναι φαινόμενο των τελευταίων δεκαετιών;
Π.Φ.

Anonymous said...

Εκλαμβάνεται στην εισήγηση η παγκοσμιοποίηση ως πανάκεια και καλείται η λογοτεχνία, ως θεραπαινίς της, να διαμεσολαβήσει μεταξύ των εμπνευστών της πρώτης και της ανθρωπότητας;
- Τι είναι (η) παγκοσμιοποίηση.
- Ποιος ο ρόλος της λογοτεχνίας στην πνευματική εξέλιξη του ανθρώπου. Η παγκοσμιοποίηση γκάζι ή φρένο;
(Παγκοσμιοποίηση και διεθνισμός είναι διαφορετικά πράγματα από την οικουμενικότητα που αποτελεί στοιχείο της σπουδαίας λογοτεχνίας.)

Κατερίνα Τοράκη said...

Ωραία η παρατήρηση για την οικουμενικότητα και φυσικά καμία σχέση με την παγκοσμιοποίηση, η οποία ως έννοια σχετίζεται βασικά με την αγορά και από εκεί ξεκινά η χρήση της για να προχωρήσει στην εφαρμογή κανόνων αγοράς (παγκοσμιοποιημένης) σε όλες τις πλευρές της ζωής των ανθρώπων όπου γης. Θα μπορούσα να προχωρήσω και παραπέρα να σημειώσω ότι η παγκοσμιοποίηση σχετίζεται με αυτό που ονομάζεται νεοφιλελεύθερο πρόσωπο του καπιταλισμού.
Στο ερώτημά σου Φώτιε, η γλώσσα δεν αναπτύσσεται έξω από τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες και εποχές. Επομένως, δεν την χρησιμοποιούμε ούτε για την περίοδο του μεσοπολέμου ούτε όταν μιλάμε για την αποικιοκρατία (αν και εδώ, σε μια εξαντλητική ανάλυση, θα μπορούσαμε να διακρίνουμε και κάποια κοινά στοιχεία που καθιστούν τη μία πρόδρομο της άλλης).
Τέλος, αν η παγκοσμιοποίηση λειτουργεί ως γκάζι ή φρένο, φοβάμαι ότι θέλει πολλή κουβέντα. Απλά να πω αυτό που λέγεται για την κρίση, δηλαδή αν και πώς επηρεάζει την τέχνη, τη λογοτεχνία κτλ. Ε, και προς τις δύο πλευρές, με διαφορετική σημασία και αφετηρία για την κάθεμιά.
Φλυάρησα πάλι...
Πάντως, για να επιστρέψω στις λογοτεχνικές προτάσεις, για την ίδια την παγκοσμιοποίηση όπως επιδρά στη σημερινή κρίση της πατρίδας μας, ας αναφέρω ενδεικτικά τα βιβλία του Χρήσου Οικονόμου ("Το καλό θα 'ρθει από τη θάλασσα" και "Κάτι θα γίνει θα δεις"), το "Άκρα ταπείνωση" της Ρέας Γαλανάκη και το "Φαράγγι" της Ιωάννας Καρυστιάνη.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Στην παραζάλη των ετοιμασιών (αύριο φεύγουμε!)
ευχαριστώ τον Anonymo για τις χρήσιμες παρατηρήσεις-του,
αν και δεν μιλάω για την παγκοσμιοποίηση ως πανάκεια
αλλά ούτε την απομονώνω από τις θετικές-της εκφάνσεις.
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Κατερίνα,
Γράφεις: "Στο ερώτημά σου Φώτιε, η γλώσσα δεν αναπτύσσεται έξω από τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες και εποχές":
εννοείς "η παγκοσμιοποίηση";
Και δεν καταλαβαίνω τι σχέση με το θέμα έχουν ο Οικονόμου, η Γαλανάκη και η Καρυστιάνη;
Παρακαλώ διευκρίνισέ-μας.
Π.Φ.

Simone said...

καλησπέρα σας,
κάποιες σκέψεις για την παγκοσμιοποίηση αλλά και την λογοτεχνία
Η παγκοσμιοποίηση είναι ένα φαινόμενο... παγκόσμιο! Ένας καλός τρόπος για να το παρατηρήσουμε, θα ήτανε να σταθούμε σαν παρατηρητές όσο πιο μακριά μπορούμε από τον Παγκόσμο μας. Θα βλέπαμε τότε ότι η ύπαρξη και η ζωή διέπονται από κανόνες που εφαρμόζονται από την πολύ μικρή μέχρι την πολύ μεγάλη κλίμακα.
Ας δούμε τώρα τη γαλαζοπράσινη μπάλα μας ανάμεσα σε όλες τις άλλες που λαμπυρίζουν καθώς στεκόμαστε στην μακρινή εσχατιά μας.
Ας πλησιάσουμε τώρα για να δούμε τα χρώματα, το νερό, την πυρετώδη δραστηριότητα. Αυτός ο πλανήτης είναι ζωντανός! Και μάλιστα η ζωή επάνω του έχει φτάσει να είναι αξιοσημείωτα πολύπλοκη, δοκιμάζοντας και σφάλλοντας ατελείωτα χρόνια, με τον άνθρωπο στο προσκήνιο τα τελευταία λίγα.

Στα δέντρα που κάνουνε τα δάση και στα ψάρια που κάνουν τα κοπάδια η παγκοσμιοποίηση είναι γνωστή ανέκαθεν και δεν τους ήτανε ποτέ πρόβλημα.
Μα για κάποιο λόγο (που δεν είναι του παρόντος) Ο άνθρωπος αδυνατεί να αντιληφθεί την παγκοσμιοποίηση ως ιερή νομοτέλεια, αλλά την εκλαμβάνει ως πεδίο λεηλασίας, υποκύπτοντας στα ισχυρότερα (που συνήθως είναι και τα κατώτερα) ένστικτα του.
Αλλά, η παγκοσμιοποίηση είναι νομοτέλεια, φυσικά και για τον Άνθρωπο. Ήταν ήδη από την εποχή που ένα κύτταρο διασπάστηκε σε δύο.
Μετά την τόσο φιλόδοξη εισαγωγή, αν μας απομένει ένα καθήκον είναι να κάνουμε την δεδομένη παγκοσμιοποίηση κοσμιότερη (δεκτή εδώ κάθε κριτική για τις παρενέργειες της στρατευμένης τέχνης, σε άλλο επεισόδιο όμως)

Η παγκοσμιοποίηση της λογοτεχνίας δεν μπορεί παρά να ευχηθούμε να είναι το καταπραϋντικό, ο καταλύτης του ευ σκέπτεσθαι, το αντίδοτο στην μοχθηρή παγκοσμιοποίηση των αγορών και των πολέμων, το μαγικό εκείνο φίλτρο που θα μας δώσει την ευκαιρία να ιχνηλατήσουμε στο σκοτεινό επέκεινα ένα ευτυχέστερο μέλλον που (υπό προϋποθέσεις) το αξίζουμε.

Με εκτίμηση και ευχές
Σουμέλα

Κατερίνα Τοράκη said...

Όντως δεν ήμουν σαφής, εννοώ ότι η γλώσσα εξελίσσεται και διαμορφώνεται ανάλογα με τις συνθήκες. Έτσι, η έννοια και ο όρος παγκοσμιοποίηση είναι προϊόντα των τελευταίων δεκαετιών, από τα μέσα του 20ου αιώνα άρχισε να γίνεται λόγος και λίγο έκανα νύξη για τη σχέση με το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο (το λεγόμενο δυτικό, αν και πλέον αυτό συζητείται...). Για το λόγο αυτό, και η απάντηση που έδωσα στα ερωτήματά σου.
Επίσης, αιτιολόγησα γιατί και πώς τα συγκεκριμένα έργα που ενδεικτικά ανέφερα μπορεί να εντάσσονται σε αυτό που ζητάς, δηλαδή στην παγκοσμιοποίηση όπως επιδρά στη σημερινή κρίση της πατρίδας μας.

Anonymous said...

Αγαπητή Σουμέλα

Αναφέρεσαι στην παγκοσμιότητα και όχι στην παγκοσμιοποίηση. Η δεύτερη δεν αποτελεί συμπαντικό νόμο αλλά ανθρώπινο ιδεολόγημα που στοχεύει στην υποβολή - επιβολή ενός συγκεκριμένου μοντέλου λειτουργίας της ανθρωπότητας με σκοπό την απόλυτη κυριαρχία.
Στις μέρες μας παρακολουθούμε την ανάπτυξη δύο εκφάνσεων του ίδιου ιδεολογήματος. Του Δυτικού και του ισλαμοφασιστικού.
Τι σχέση έχει η λογοτεχνία με όλα αυτά; Ως Τέχνη καμία απολύτως. Ως εργαλείο μαζικής κουλτούρας (υπέρ ή κατά) άμεση και απόλυτη.

Anonymous said...


Και τίθεται το ερώτημα:
Πώς αντιλαμβάνεται τη λογοτεχνία
ο εισηγητής του θέματος.

NYT Review of Books said...

Η μεγαλη λογοτεχνία -αυτη που εξερευνά την ανθρώπινη ύπαρξη (για να δανειστώ τον ορισμό που δινει ο Μίλαν Κούντερα)- ειναι εξ ορισμού "παγκοσμιοποιημένη", δηλαδη εχει οικουμενική απήχηση, ανεξάρτητα απο την εθνικότητα του συγγραφέα και τον τόπο που εξελίσσεται η πλοκή του έργου.

Καλή χρονια σε ολους!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ευτυχές το νέο έτος για όλους
και καλές αναγνώσεις.
Βλέπω ότι η συζήτηση για την Παγκοσμιοποίηση άναψε
και θα συνεχιζόταν για πολύ, αν ήταν δυνατό.
Το θέμα πήρε (και) πολιτικές διαστάσεις...
Αύριο μια πρώτη σούμα!
Πατριάρχης Φώτιος