Friday, June 05, 2015

“Κάρμεν” της Karin Fossum


Αυτό που προσπάθησε και πέτυχε εν πολλοίς η σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία ήταν να διαρθρώσει το αίνιγμα πάνω σε κοινωνικές και ψυχολογικές σκαλωσιές.
 
 
Στιγμιαίος καφές με άρωμα κάστανο:
Karin Fossum
“Karmen zita og døden”
Cappelen Damm 2013
Κάρμεν
μετ. Δ. Παπαγρηγοράκης
εκδόσεις Μεταίχμιο
2014
 
 
 
          Ένα μωρό δεκαέξι μηνών πνίγεται σε μια (τεχνητή) λίμνη πενήντα μέτρα από το σπίτι-του. Ως εδώ τίποτα επιλήψιμο, αφού θα μπορούσε να είναι κάλλιστα ένα άβολο ατύχημα. Αλλά οι αστυνόμοι, ο επιθεωρητής Σέγερ και ο Γιάκομπ Σκάρε, αποφασίζουν να ψάξουν την υπόθεση λίγο περισσότερο. Πρόκειται για μια μητέρα που θρηνεί το παιδί-της ή μια Μήδεια που ευθύνεται για τον θάνατό-του;
          Το γαϊτανάκι είναι αργό αλλά αποκαλύπτει σπυρί σπυρί νέα στοιχεία. Ο μικρός Τόμι έπασχε από σύνδρομο Ντάουν, η μητέρα Κάρμεν ανησύχησε, όταν γεννήθηκε, αλλά το αποδέχτηκε (ναι;), ενώ ο πατέρας Νικολάι ήταν πιο ψύχραιμος και κλειστός, η οικογένεια ήταν σχετικά φτωχή, ενώ εξαρτώνταν οικονομικά και ψυχολογικά από τον δυναμικό πατέρα της Κάρμεν, τον Ισπανό Φελίπε Μάριαν Ζίτα. Μικρές συζητήσεις, επώδυνες κουβέντες ακόμα και μέσα στο ζευγάρι, ελάχιστες συνεντεύξεις με τον περίγυρο, μικρές αποκαλύψεις που τίποτα δεν δείχνουν και σε τίποτα δεν βοηθούν στην επίλυση του αινίγματος.
          Ωστόσο, το κέντρο του μυθιστορήματος είναι η αντίδραση των ανθρώπων απέναντι σε ένα παιδί που έχει το σύνδρομο Down. Τι κάνει μια έγκυος αν μάθει ότι το ερχόμενο παιδί-της έχει αυτή την αρρώστια; Θα επιλέξει την έκτρωση ή θα προχωρήσει στη γέννα; Λ.χ. η Κάρμεν, πιο σκληρή και αποφασιστική, θα έλεγε “ναι” στην άμβλωση, ενώ ο άντρας-της Νικολάι, πιο συναισθηματικός εν τέλει, θα προτιμούσε να αφήσουν το έμβρυο να ζήσει. Η Fossum (την οποία είχα γνωρίσει από τη “Βουβή κραυγή”) βάζει δυο νέους ανθρώπους, αλλά και όλον τον περίγυρό-τους, να κινούνται στα απόνερα ενός ατυχήματος (;), αλλά στην ουσία μέσω αυτών εξετάζει πώς, όσο ζούσε ο μικρός Τόμι, εισέπραττε ο καθένας μια τέτοια ιδιαιτερότητα.
Το ψυχοκοινωνικό πλαίσιο υπερτερεί του αστυνομικού, ή μάλλον το στηρίζει και αναδεικνύει τα βαθύτερα κίνητρα των συμμετεχόντων.
Το έργο μας οδηγεί συνεχώς στην ενοχοποίηση της Κάρμεν. Δεν είναι μόνο η επιληψία που μπορεί να την έκανε να χάσει τον έλεγχο και να προκαλέσει ή να αφήσει να γίνει το ατύχημα. Είναι ακόμα περισσότερο η απέχθεια, η ντροπή, το βάρος που αισθανόταν με ένα παιδί που υστερούσε και στην ουσία δεν το ήθελε στη ζωή-της. Η συγγραφέας θέλει να μας πείσει ότι η στάση-της ήταν πιο ενεργή από την ανευθυνότητα ή από την αμέλειά-της. Ωστόσο, επειδή το μυστικό ενός τυπικού αστυνομικού μυθιστορήματος είναι να παρασύρει σε λανθασμένες υποψίες, ας μείνουμε επιφυλακτικοί για την νομική ευθύνη της Κάρμεν. Κι ενώ βρίσκομαι στα 2/3 του κειμένου, υποπτεύομαι ότι κάτι άλλο συμβαίνει: ίσως ένα άλλο πρόσωπο να ήθελε να τη βοηθήσει, αφαιρώντας από τη ζωή-της το άχθος ενός προβληματικού γιου…
Τελικά, κάπου έκανα λάθος και η εξέλιξη ήταν άλλη. Όταν το ολοκλήρωσα, η λύση ήταν άλλη από αυτή που περίμενα.
 
[Οι εικόνες που διακοσμούν την ανάρτηση αντλήθηκαν από τις εξής πηγές: noahsdad.com (1η, 3η και 4η) και www.theamazingpics.com]
Πατριάρχης Φώτιος

 

No comments: