Tuesday, May 26, 2015

“Ο δράκος της Πρέσπας Ι. Η κοιλάδα της λάσπης” της Ιωάννας Μπουραζοπούλου

Επιστημονική φαντασία! Γενικά δεν συμπαθώ το είδος, αλλά τώρα όλο και κάτι παραπάνω βλέπω που με δελεάζει. Όσο σκάβω στο υπέδαφός-της, τουλάχιστον στο παρόν βιβλίο, όλο και περισσότερο βλέπω κάτι παραπάνω.
 

Espresso με λίγο γάλα:
 
Ιωάννα Μπουραζοπούλου
“Ο δράκος της Πρέσπας Ι.
Η κοιλάδα της λάσπης”
εκδόσεις Καστανιώτη
2014
 
 

          Από τη μία ο δράκος και από την άλλη ο Έκτωρ Μόζερ. Από τη μία ένα απροσδιόριστο τέρας. Κι από την άλλη ο επικεφαλής μιας αδυσώπητης οικονομικής εξουσίας. Αυτή που πήρε τη θέση των αδύναμων εθνικών κυβερνήσεων. Από τη μία ο λασπότοπος της Δυτικής Μακεδονίας. Κι από την άλλη η ύπατη αρχή ενός παγκοσμιοποιημένου οργανισμού διοίκησης.
          Η Πρέσπα βρίσκεται συχνά στο κέντρο μυθιστορημάτων που συνδέουν παρόν και παρελθόν, εδώ και μέλλον. Ο “Πλανήτης Πρέσπα” της Νικολαΐδου. Ή το “Τι ζητούν οι βάρβαροι” του Κούρτοβικ. Και τα δυο θέτουν στο κέντρο διακρατικών αλλά και διιστορικών ζυμώσεων το τριεθνές σύνορο. Σαν ένα σύνορο μεταξύ εθνών, χωρών, πολιτισμών και εποχών. Η Μπουραζοπούλου τώρα έρχεται να την ορίσει ως χώρο σύνδεσης παρόντος και μέλλοντος. Πρόκειται για ένα μελλοντολογικό μυθιστόρημα μυστηρίου και επιστημονικής προοπτικής, κάτι ανάλογο και μαζί διαφορετικό σε σχέση με τα προηγούμενα δύο έργα-της.
          Η κεντρική εξουσία στο πρόσωπο του Μόζερ επισκέπτεται τον εκτός κόσμου και εκτός δασμών άχρονο τόπο της Πρέσπας. Αδιάλειπτες βροχές τον έχουν μετατρέψει σε ένα λασπώδες κοίλωμα, μουντό, βουρκώδες, κατηφές. Εκεί κατοικεί ο Κάτοικος, ο θρυλικός δράκος της Πρέσπας, που στα είκοσι χρόνια ή είκοσι αιώνες παρουσίας-του έχει επιτεθεί σε τρεις τέσσερις γυναίκες. Ο δράκος είναι εντέλει ένα “γλωσσικό αφήγημα”, όπως λένε οι δρακολόγοι που παρακολουθούν τις κινήσεις-του ή μάλλον τα ίχνη των κινήσεών-του. Μια αόρατη παρουσία, μια ασαφής μυθοπλαστική συνθήκη. Ο Μόζερ όμως είναι τόσο υπαρκτός, όσο και αλαζονικός, επιβλητικός, αυταρχικός, θεός επί της γης. Είναι φορέας εξουσίας και ενσάρκωση της πολιτικής δύναμης που χειραγωγεί τους πάντες. Η τυφλότητά-του υποδεικνύει μια αλόγιστη δύναμη που δεν σηκώνει αντιρρήσεις, που δεν δέχεται το οποιοδήποτε “όχι”. 
          Τελικά, η συγγραφέας βάζει σε μια διμέτωπη αναμέτρηση δυο εκφοβιστικούς παράγοντες. Αμφότεροι απειλούν, ο καθένας από την πλευρά-του, τον άνθρωπο, ο οποίος βρίσκεται ανάμεσα σε θεούς και δαίμονες. Ανάμεσα στα άγρια στοιχεία (και στοιχειά) της φύσης και την ανθρώπινη υπεροψία που στηρίζεται σε οικονομικούς δείκτες και ποσοτικά δεδομένα. Πρόκειται για τον εντός και τον εκτός Πρέσπας τόπο, για δυο επικράτειες που δεν εφάπτονται παρά μόνο στο δεύτερο μισό του μυθιστορήματος όπου συγκλίνουν επικίνδυνα. Θα μπορούσε δηλαδή κανείς να δει στο έργο μια οικολογική ματιά. Μια ματιά που βλέπει ως αντίπαλο τη διάθεση των αρχών να εκμεταλλευτούν τη φύση, την παράδοση, τη φυσική ζωή και τις παγανιστικές αντιλήψεις που εγείρονται γύρω από τους φυσικούς νόμους.
          Η Μπουραζοπούλου μπορεί και ταξιδεύει το μυαλό, μπορεί και φτιάχνει το όχημα, τον γαλαξία και την πορεία για να σε στείλει σε άλλη διάσταση. Και ταυτόχρονα να σε αναγκάσει να σκεφτείς έξω από το βιβλίο. Εκτός αν θέλεις να μείνεις στη φαντασία… 

[Πρωτοδημοσιεύτηκε στο In2life στις 30/12/2014 και εδώ κοσμείται με εικόνες από: www.capcom-unity.com, zitsanews.blogspot.com, pando.com και wikis.engrade.com]
Πατριάρχης Φώτιος

12 comments:

Δημήτρης Τερζής said...

Έχοντας διαβάσει την "Ενοχή της Αθωότητας" της ίδιας, πιστεύω πως είναι απ' τις αξιόλογες περιπτώσεις στην ελληνική λογοτεχνία που ξεφεύγουν απ' το τετριμμένο τρίπτυχο Εμφύλιος - Χαμένες Πατρίδες - Μεταπολίτευση για τα οποία έχουμε μιλήσει παλιά. Το δουλεύει το κείμενό της, την παλεύει την ιδέα της....

Πάπισσα Ιωάννα said...

Καλημέρα, Δημήτρη.
Ναι όντως πολύφερνη συγγραφέας με παρελθόν και ελπίζω με μέλλον.
Το σημαντικό είναι αυτό που λες: πρωτοτυπία ώστε να αποδώσει καταστάσεις σε μια δική-της παράλληλη σφαίρα.
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

δεν γνωρίζω αν το είχατε προσέξει ,αλλά το βιβλίο της ''Τι είδε η γυναίκα του Λωτ;'' η εφημερίδα The Guardian το κατέταξε στα καλύτερα βιβλία επιστημονικής φαντασίας της χρονιάς, για το 2013 http://www.theguardian.com/books/2013/dec/03/best-science-fiction-2013

Πάπισσα Ιωάννα said...

Όντως;
Φυσικά η Μπουραζοπούλου, επειδή δεν είναι ελληνοκεντρική (με τη στενή έννοια) αλλά αλληγορικά εκφράζει μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία με διαχρονικά στοιχεία,
και επειδή οι κόσμοι-της είναι άχρονοι,
μπορεί να αγγίξει και το ξένο κοινό.
Μπράβο.
Π.Φ.

Pellegrina said...

http://pelleg.blogspot.gr/2015/01/blog-post.html

Ρόζα Κόμπρα said...

Όταν θέλω να γελάσω, μπαίνω στη σελίδα
της Εταιρείας Συγγραφέων και διαβάζω
εργογραφίες των μελών. Γ έ λ ι ο!!!

Δείγμα γραφής μέλους:

"Μην ήταν βοτσαλάκια
που βοσκούσαν στο γιαλό
ή γλάρων αυγουλάκια;!..."


Ρε, δεν υπάρχετε, ρε.
Άπαιχτοι!!!

Εικονοκλάστης said...

Η Μπουραζοπούλου είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα-απάντηση στο εαν η ελληνική λογοτεχνία μπορεί να βαδίσει στα χνάρια του ελληνικού μπάσκετ. Συγκεντρώνει πολλά από τα θετικά του γνωρίσματα όπως πρωτοτυπία, εξωστρέφεια, Ελλάδα ως μέρος του κόσμου, βάθος δίχως δηθενιές, κουλτουροσαλπίσματα,αποφεύγει το συναισθηματισμό ως προιον προς κατανάλωση, μιλά κοινωνικά χωρίς να είναι στρατευμένη κτλ.
Ατελειες υπάρχουν π.χ κάπου καπου χάνεται-πλατιάζει στην πορεία της αφηγησής, αλλά στο τελος δείχνει ότι ήξερε τον προορισμό.
Δεν είναι φυσικά η μόνη που γεννά αισιοδοξία για κάτι καλό (Μάντης, Χρηστίδης, Πέτσα αρκετοί ακόμα).Ικανό μέρος του αναγνωστικού κοινού ακολουθεί τέτοιες προσπάθειες, χωρίς να σημαίνει ότι είναι στις πρώτες επιλογές όσων βραβεύουν το Βιβλίο της Ζώης, της Νικης, της Κατερίνας, της Τζοβάνας κτλ.
Χώρος άλλωστε υπάρχει για όλους.Άλλο να παίζεις στο ελληνικό πρωτάθλημα, άλλο να παίζεις στην Ευρωλίγκα.

Κόμπρα said...

Το ανωτέρω απόσπασμα είναι, λέει, ποίημα.
Κανονικό. Από ποιητική συλλογή.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Εικονοκλάστη, τα λες πολύ καλά,
στο πνεύμα της ανάρτησής-μου για το ελληνικό μπάσκετ.
Η Μπουραζοπούλου έχει την απαραίτητα εξωστρέφεια,
παίζει με καλούς ξένους παίχτες στην πεντάδα-της,
δεν εγκλωβίζεται στο ελληνικό πρωτάθλημα, παρόλο που η γλώσσα-της δεν είναι διεθνιστικά ψυχρή και ουδέτερη.
Π.Φ.

Ρόζα η γλυκυτάτη said...

Εταιρεία Συγγραφέων, με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού!
Πάμε άλλο ένα μέλος:

" Αιθερόσμωση.
γαυριάζουν οι οπλές των λεγεωνάριων.
ανατριχιάζουν τη θάλασσα οι κλαγγές τους
Παλίρροια πολιορκημένη ερωτηματικά,
ηδυπάθεια διαρθρωτικών τιτανώσεων
-η επανάσταση χάθηκε στο τζόγο κορίτσι μου-
κτερισματική απόφυση σιωπής
ωραϊσμένη στα τροχιοδεικτικά της μνήμης
Ναυαγούν οι προθέσεις του Καισαρίονα
Συνομωτούν των Λαβδακιδών ανακλαστικά.
τοιχισμένα στις εκβολές αιματωμάτων,
απορφανισμένα από εκβλαστήσεις ναξίας Αριάδνης,
νηοψίες της αποδεικτικής διαδικασίας,
τρυφηλών συνειρμών λιποταξίες,
ισχαιμικές υποφωσφωριάσεις διάτρητων καρτελών,
νουθετημένες υποσταλτικά από τους γεννήτορες
Άγη αλπιγγικών κλασμάτων
Ντουφεκισμένη μου γενέθλια ημερομηνία
τοιχοκολημμένη σε προεκλογικές εκπνοές
Αλυχτισμένο πρόσωπο της λευτεριάς
Ιστορικών φασμάτων ταξική ενέδρα
Φαινομηρική μου κάψα αταξίδευτη,
αγαπημένο πικρό μου χαράκωμα μάχης"

Και μετά, ρε σεις συγγραφείς, πάτε και κατηγοράτε τον Μπογδάνο...
Γιατί δηλαδή; Επειδή δεν είν' στο Υπουργείο;
Μονοπώλιο τη θέλετε την υψηλή ραπτική;

Anonymous said...

Καλημέρα. 'Έχω διαβάσει τρία από τα βιβλία της, τα πρώτα νομίζω δηλ Το μπουντουάρ του Ναδίρ, Το μυστικό νερό και Τι είδε η γυναίκα του Λωτ. Τα βρήκα πολύ ελκυστικά στην ανάγνωση, όχι αριστουργήματα, (στα οποία κατατάσσω την Δηλητηριώδη Βίβλο της Κινγκσόλβερ) αλλά σαφώς άξια να διαβαστούν. Δεν είμαι θαυμαστής της φανταστικής λογοτεχνίας - αν και υπάρχουν εξαιρετικά βιβλία σ΄αυτό το είδος νομίζω όπως το Ορυξ και Κρέιγκ της 'Ατγουντ που μου άρεσε πολύ. Όμως η γραφή της έχει κάτι το συναρπαστικό.
ΝΓ

Πάπισσα Ιωάννα said...

ΝΓ,
νομίζω ότι υπάρχουν δύο ειδών έργων επιστημονικής φαντασίας,
τα μεν που θέλγουν με την επινοητικότητά-τους, καθώς πλάθουν νέους ευφάνταστους κόσμους,
και τα δε που δουλεύουν πάνω στον καινούργιο κόσμο μια αλληγορία.
Η Μπουραζοπούλου ανήκει στη δεύτερη κατηγορία συγγραφέων
και αυτό είναι που την ξεχωρίζει.
Π.Φ.