Tuesday, May 12, 2015

“Ο άχρωμος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του” του Χαρούκι Μουρακάμι

Στη σημερινή εποχή μετράει πιο πολύ το χρώμα παρά το βάθος, το θέαμα παρά η ουσία, το σόου, οι παραστάσεις, η φωνή και η εκκωφαντική παρουσία παρά η αθόρυβη δουλειά. Ο Μουρακάμι δεν έχει την ίδια γνώμη.
 

Καφές στιγμής με άρωμα μάνγκο:
村上 春樹,
色彩を持たない多崎つくると、彼の巡礼の年
2013
Χαρούκι Μουρακάμι
“Ο άχρωμος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του”
μετφ. Μ. Αργυράκη
εκδόσεις Ψυχογιός
2014
 

 

Ο Τσουκούρου, ένας τριανταεξάχρονος σχεδιαστής σιδηροδρομικών σταθμών, που το όνομά του σημαίνει "φτιάχνω" ή "χτίζω" -όχι όμως "δημιουργώ"-, πιστεύει πως διάγει βίο άχρωμο, χωρίς ίχνος προσωπικότητας. Στα είκοσί του απορρίπτεται, για άγνωστους λόγους και με συνοπτικές διαδικασίες, από την εξιδανικευμένη παρέα του: δυο αγόρια και δυο κορίτσια, με ονόματα που παραπέμπουν αντίστοιχα σε τέσσερα διαφορετικά χρώματα. Ο "άχρωμος" Τσουκούρου αποδέχεται την απόρριψη σιωπηρά, φτάνει λόγω του συναισθηματικού σοκ στα πρόθυρα του θανάτου και τελικά επανέρχεται στην κανονική ζωή του χωρίς να έχει ουσιαστικά συνέλθει. Ώσπου έπειτα από δεκαέξι χρόνια, η Σάρα, μια γυναίκα που τον ενδιαφέρει σοβαρά, διαβλέπει το συναισθηματικό του μπλοκάρισμα, θέτει το δάχτυλο επί τον τύπον των ήλων και τον ωθεί στο αυτονόητο: να επιδιώξει, έστω και εκ των υστέρων, μια εκ βαθέων επαφή με την "πολύχρωμη" παρέα του για να φωτίσει τις λεπτομέρειες του βαθιά κρυμμένου ψυχικού τραύματός του, να κατανοήσει τα αίτια και να χειριστεί την πραγματικότητα με τρόπο λυτρωτικό για τον ίδιο και για τη μεταξύ τους σχέση.
Ο κορυφαίος Χαρούκι Μουρακάμι αποτυπώνει με μαεστρία στο χαρτί την αξιομνημόνευτη ιστορία ενός νεαρού άντρα που τον στοιχειώνει μια τεράστια απώλεια. Μια ιστορία για όνειρα και εφιάλτες, για τα ταξίδια στο παρελθόν που είναι απαραίτητα για να θεραπευτεί το παρόν.
 
          Αν κάνει κανείς μια “μικρή” διασκευή του οπισθόφυλλου του βιβλίου, θα μπορούσε να βάλει στη θέση του ήρωα τον εαυτό-του και έτσι θα έβλεπε τι σημαίνει απομόνωση. Φανταστείτε το υποθετικό σενάριο, μπείτε στη θέση του Τσουκούρου και αναρρωτηθείτε ποιος λόγος μπορεί να κάνει μια (διαπροσωπική ή απρόσωπη) παρέα να εξορίσει από τις τάξεις-της τον πρωταγωνιστή της ιστορίας, χωρίς ο ίδιος να μπορεί να φανταστεί κάτι πιο συγκεκριμένο. Ποια διαβολή λοιπόν οδήγησε τους άλλους στην αποπομπή του πρωταγωνιστή; Αυτό καθεαυτό δεν έχει σημασία, παρά μόνο ότι ήταν άδικη η κατηγορία εις βάρος-του. Πιο μεγάλη σημασία έχει η ψυχική αναστάστωση και η μετέπειτα ανασφάλεια ως προς τις σχέσεις που προκάλεσε στον Τσουκούρου.
          Η υπόθεση που περιγράφει το εξώφυλλο δείχνει ένα τραγικό πρόσωπο, που ωστόσο υφίσταται τη μοίρα-του ψύχραιμα όσο και απαθώς. Κι αν δεν ήταν η Σάρα, δεν θα αναζητούσε την ψυχαναλυτική διέξοδο στο πρόβλημά-του, ψάχνοντας τα αίτια της περιθωριοποίησής-του.
          Πρόκειται λοιπόν για το θέμα της φιλίας, έστω και αυτής στη νεανική ηλικία, το ποιόν της σχέσης αλλά κυρίως το τραύμα που αφήνει, αν διακοπεί απότομα. Ο Ιάπωνας συγγραφέας παίρνει ένα απλό θέμα, πιάνει μια μικρή υπερβολική πλευρά-του και το αφήνει σαν κουβάρι να ξετυλιχτεί υποτονικά, αλλά όχι άχρωμα. Η οπτική γωνία του Τσουκούρου επιτρέπει να μάθουμε μόνο τη μία πλευρά της αλήθειας κι όσο αυτή ενισχύεται από τις πληροφορίες που προσθέτουν σταδιακά οι φίλοι-του, χρόνια μετά, ξανασχηματίζουμε τη συνολική εικόνα.
          Δεν βλέπω πολλές ομοιότητες με τα προηγούμενα έργα του Ιάπωνα συγγραφέα. Το “1Q84” ή το “Νορβηγικό δάσος” φαίνονται πολύ διαφορετικά και μόνο με “Τις μικρές ώρες” βλέπω κοινά σημεία: το ψυχολογικό θέμα που έχουν οι ήρωες, τα αδιόρατα προβλήματα που ταλανίζουν μια κατά τ’ άλλα αδιατάρακτη ζωή, το καθημερινό που κρύβει ραγισματιές και βάραθρα. Ο Μουρακάμι έχει μάλλον αδίκως θεωρηθεί ένας αφηγητής-παραμυθάς, εκεί που όντως είναι πολύ καλός, αλλά συνάμα διερευνά αθόρυβα, με μια μάσκα και έναν φυσητήρα, τον ψυχικό βυθό του ανθρώπου.
          Όσο μεγαλώνει ο Μουρακάμι, τόσο γίνεται πιο εσωτερικός, λιγότερο θεαματικός. Κι αυτό έχει τα συν και τα πλην-του: χάνει σε σασπένς, αλλά κερδίζει σε ψυχολογικό εμβαδόν, γίνεται πιο αργός αλλά και πιο βαθύς, προσγειώνεται περισσότερο στη γη αλλά συνάμα κρατάει ψηλά το αφηγηματικό-του σθένος.

[Οι εικόνες που δίνουν χρώμα στο άχρωμο κείμενό-μου είναι παρμένες από: friends.japantoday.com, www.todayonline.com, englishdictionaryfree.com και revistaepoca.globo.com]
Πατριάρχης Φώτιος

8 comments:

Ρόζα said...

Πολύ υποτονικό σε βρίσκω.
Να κάνεις εξέταση σιδήρου.
Αμα είναι και το βιβλίο σαν
την ανάρτησή σου, καλά κρασιά.
Σάκε. Καλά σάκε;

Πάπισσα Ιωάννα said...

Καλημέρα, Ρόζα.
Γεράματα, τσεκ άπ, χάπια σιδήρου... όλα έχουν ξεκινήσει.
Μάλλον ο ίδιος ο Μουρακάμι είναι κάπως υποτονικός
και γι' αυτό κι εγώ έμεινα χωρίς έμπνευση.
Ωραίος ο συγγραφέας σαν Μουρακάμι, αφηγηματικός, μεστός, θελκτικός,
αλλά μάλλον χωρίς φλόγα και πάθος.
Πατριάρχης Φώτιος

Ρόζα said...

Νομίζεις, αγοράκι, ότι με κάτι τέτοια θα σε λυπηθώ;
Θα σου παίξω εγώ το πάθος το ανήμερο...

Anonymous said...

Και μια και ο Μουρακάμι είναι υποτονικός, ας αλλάξουμε κλίμα.
Σου έχω ανταπόκριση από τον "Αναγνώστη", ηλεκτρονικό περιοδικό για τη λογοτεχνία, αν έχεις υπόψη σου, και μοιράζει βραβεία. Οι αυθεντίες-βραβολόγοι του αποφαίνονται περί των καλύτερων βιβλίων της χρονιάς.
Εν τω μεταξύ, ας βάλω ένα απόσπασμα από το σκεπτικό της επιτροπής για το κρατικό βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου, για βιβλία που εκδόθηκαν το 2012. Το απόσπασμα είναι η αρχή της αιτιολογίας, ο κύριος λόγος, το ζουμί της.
"Η επιλογή και βράβευση κατά πλειοψηφία του Χρήστου Αρμάντο Γκέζου φανερώνει την επιθυμία της επιτροπής να τιμήσει έναν νέο που γεννήθηκε στη Χειμάρρα της Βορείου Ηπείρου, είναι απόφοιτος της χολής Αγρονόμων Τοπογράφων του Ε.Μ.Π..."

Ρόζα said...

σχολής, όχι χολής (γλώσσα λανθάνουσα)

Ρόζα said...

Δελτίο κτύπου
στων κουφών την πόρτα

Τις βραχείες λίστες των εκδοτικών βραβείων του ανακοίνωσε ο "Αναγνώστης" το περιοδικό για τα χάπατα και τις φιέστες, που θα απονεμηθούν στους αρτίστους, εν χορδαίς, οργάνοις και ταρατατζούμοις, σε σεμνή τελετή που θα λάβει ψώρα εις τα Μέγαρα, κατά τα καθιερωμένα, χωροστατούντος του μεγάλου του τράγου του πρωταγωνιστή.
Οι λίστες προσμονής περιλαμβάνουν πενήντα πέντε (55) βιβλία που αντιστοιχούν σε δεκαεννέα (19) εκδοτικούς φίκους.
Εξ αυτών των δεκαεννέα (19) οι πέντε (5) συμμετέχουν στην εμποροπανήγυρη με πέντε (5) και πλέον τεμάχια ο καθένας, αναλόγως του μπάτζετ και των τακτικών εισφορών, ενώ κάνα δυο μπήκαν με κουπόνια της εργατικής εστίας, για το κάρφωμα στο μάτι των οχτρών. Τον πανηγυριωτικόν της εσπέρας θα ξεφωνίσει ο διευθυντής σουπερμάρκετινγκ πασών των ουσιών και ιχνοστοιχείων.
Για περισσότερες πληροφορίες μην μείνετε συντονισμένοι, οι αρμαγεδόνιοι έχουν να πάνε και κομμωτήριο, που έχουν κάτι ραντεβού, και μεγάλη χάρη σας κάνανε μέχρι τώρα, έτσι κι αλλιώς μυαλό δεν βάζετε και χαμπάρι δεν παίρνετε. Δεν θα γίνουν και αλκοολικοί για πάρτη σας.
Άτακτη συμμετοχή δεν αποκλείεται.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ρόζα, καλημέρα.
1. Είσαι κατά των βραβείων λογοτεχνίας γενικά;
2. Πιστεύεις ότι το συγκεκριμένο περιοδικό είναι αφερέγγυο ως προς τον τρόπο που δίνει τα βραβεία;
3. Πιστεύεις ότι όλα είναι σύστημα; (ακόμα κι εγώ; !!!)

Πατριάρχης Φώτιος

Ρόζα said...

ρε α στο διάλο πρωί πρωί