Saturday, February 22, 2014

“Το ακατέργαστόν-μου” της Αλίκης Ντουφεξή-Pope

Ποιον αφορά η λογοτεχνία; Και πότε θα πάψουμε να βλέπουμε το πώς για να στραφούμε στο τι; Πότε θα ξεφύγουμε από τη λογοτεχνία-παιχνίδι και θα μιλήσουμε για τη λογοτεχνία-επικοινωνία; 
 
 
Espresso Doppio:
Αλίκης Ντουφεξή-Pope
“Το ακατέργαστόν-μου”
εκδόσεις Εστία
2013 

            Διάβασα τις προάλλες την αποκαλυπτική κριτική της Νίκης Κώτσιου (στον ιστότοπο www.oanagnostis.gr) γι’ αυτό το έργο ψευδώνυμου συγγραφέα και έσπευσα να το αγοράσω, να το διαβάσω και να καταγράψω τις σκέψεις-μου γι’ αυτό. Τελικά, ποια η σχέση γραφής και πραγματικότητας αλλά και ποια η φύση (ή η θέση;) του συγγραφέα μέσα σ’ αυτήν;
            Αυτά τα ερωτήματα που θέτει ξανά και ξανά το μεταμοντέρνο με έχουν κάνε πολύ επιφυλακτικό για τέτοια κείμενα, τα οποία κλείνονται στο καβούκι-τους και αρνούνται να συνδιαλεχθούν με τον κόσμο. Πρόκειται για ομφαλοσκοπικές κατασκευές που αντικατοπτρίζουν μόνο τον εαυτό-τους, παίζουν με τους καθρέφτες, αναπαράγουν μόνο το εγώ-τους σε μια σολιψιστική αντίληψη της λογοτεχνίας.
            Ας μιλήσω πρώτα όμως για το έργο. Ένας συγγραφέας πιέζεται από τον εκδότη-του να γράψει πρώτα ένα πιασάρικο μυθιστόρημα, ώστε να πουλήσει, κι έπειτα να κυκλοφορήσει το δικό-του αριστούργημα, που είναι όμως για λίγους (Το όλο στόρι θυμίζει ένα επεισόδιο του σήριαλ «Κωνσταντίνου και Ελένης», όπου ο δύσμοιρος επίκουρος καθηγητής της Βυζαντινολογίας αναγκάζεται να γράψει ένα ιστορικό μυθιστόρημα με ίντριγκες, πάθη και σεξ, πριν μπορέσει να εκδώσει το «Αποχετευτικό σύστημα στο Βυζάντιο»). Με ψευδώνυμο Αλίκη Ντουφεξή-Pope λοιπόν εκδίδει με μεγάλη επιτυχία δυο σαρωτικά σε πωλήσεις μπεστ-σέλλερ, όλοι θέλουν να μάθουν στοιχεία για τη συγγραφέα (η κλειδαρότρυπα του αναγνώστη σε όλο-της το μεγαλείο), αλλά αυτή κρύβεται και στο τέλος ο πραγματικός συγγραφέας αυτοκτονεί σε μια συμβολιστική τελετουργία.
            Η συγγραφέας μένει πιστή στις προθέσεις-της, αν μπορώ να τις διακρίνω. Στήνει την πλοκή-της, συνδέει τα κομμάτια με πολλές κολλητικές ταινίες, υπηρετεί τον στόχο-της με απόλυτη τάξη. Κι αυτό οφείλω να της το αναγνωρίσω, γιατί από την άλλη έχω πολλές επιφυλάξεις για το τι πετυχαίνει μια τέτοια λογοτεχνία.
            Ανοίγει το σεντούκι-της και δείχνει την πραμάτεια-της, όμως δεν έχει να δείξει πραγματικά ρούχα αλλά πλαστά. Είναι ρούχα που αφορούν μόνο συγκεκριμένους στόχους και μάλιστα αυτεπίστροφους, σαν να πουλά ρούχα που χρειάζεται ένας έμπορος για να πουλήσει ρούχα σε ανθρώπους που θέλουν να γίνουν έμποροι ρούχων… Ο συγγραφέας μιλά για τον συγγραφέα, ο κόσμος όλος γίνεται γραφή, τα προβλήματά-μας κλείνονται στη σχέση του λογοτέχνη με τα ζητήματα της γραφής.
Ξεφεύγω από το βιβλίο, για να μιλήσω γενικότερα για τα μυθιστορήματα εκείνα που αυτοπροβάλλονται, τονίζοντας την κατασκευή-τους, εστιάζουν στον περίκλειστο κόσμο των κειμένων μέσα στα κείμενα, που μοντάρονται και ξεμοντάρονται, λες και οι δημιουργοί είναι μηχανικοί που ασχολούνται συνεχώς με τη μηχανή και όχι, όπως εμείς οι αναγνώστες, με το αυτοκίνητο και τη «χρηστική-του» πλευρά. Και φυσικά δεν περιμένω από τη λογοτεχνία «χρηστικότητα», αλλά περιμένω έναν διάλογο με την έξωθεν ζωή και όχι μια συνεχή αναγωγή στην άβυσσο και διαρκή καθρεφτίσματα, με ακκισμούς και τσαχπινιές.
            Μια τέτοια λογοτεχνία, έξυπνη ίσως και φανταχτερή,
Πίνακας του Francis Berry
 μάλλον δεν αφορά κανέναν πλην τους ομοειδείς (συγγραφείς, κριτικούς, φιλολόγους) που βλέπουν κείμενο και όχι θέμα, που διεγείρονται με τις τεχνικές αλλά δεν αναρωτιούνται αν κάτι τέτοιο έχει κάτι άλλο να πει. Νομίζω ότι ένα μέρος της λογοτεχνίας του 20ού/21ου αιώνα όλο και περισσότερο κοιτάζει τον εαυτό-του και όχι τον κόσμο, βλέπει τη γλώσσα, την πλοκή, τη μαεστρία στη γραφή και όχι την έξω πραγματικότητα.
 
 
[Το φωτογραφικό υλικό αντλήθηκε από: lipmag.com, www.sgeier.net, northtexaskids.com, www.crescenttrading.com και www.stepbystep.com]

Η επόμενη ανάρτηση {καλώς εχόντων των προγραμμάτων} θα αφορά στο βιβλίο “Arab Jazz” του Karim Miské (εκδόσεις Πόλις). Στο Παρίσι των ρατσιστών και της θρησκευτικής πανσπερμίας ένας φόνος ραγίζει την αντιρατσιστική εικόνα της συμφιλίωσης.
Πατριάρχης Φώτιος

8 comments:

NYT Review of Books said...

Εξαιρετική ανάρτηση!

Τι μυθιστόρημα, οπως και ολα τα έργα τέχνης, αξιολογείται με βαση το αποτέλεσμα, δηλαδη, την πνευματική, συναισθηματική και αισθητική απόλαυση που προσφέρει.

Δεν μας ενδιαφέρουν οι βιδες, τα γρανάζια και τα σύνεργα του μαστορεματος.
Χρειαζεται να εχει καποιος μεγάλη οιηση και υψηλού βαθμού ανοησία για να γράψει ενα βιβλίο με αποκλειστικό θέμα το "γραψιμο".

Το ζήτημα της γραφής ειναι προσφιλές σε συγγραφείς με μεταμοντέρνες επιρροές και μερικοί -οπως π.χ ο Μπολανο στο 2666- το εχουν πραγματευτει, συχνά με αριστουργηματικό τροπο, εντασσοντας το ομως σε κάποιο ουσιαστικο πεζό γραφικό περιεχόμενο.

Μεταμοντερνιες σαν αυτη που περιγράφεις πάντως εχουν νομίζω χάσει καθε αίγλη στη χώρα όπου γεννήθηκε (Γαλλία), καθώς και στη χώρα όπου διαδόθηκε και άσκησε μεγάλη επιρροή ο μεταμοντερνισμος (ΗΠΑ).

Στη δική μας χώρα, οπως ειναι γνωστο, τα ρεύματα αφομοιωνονται με καθυστέρηση και "υστερηση". Γι αυτο τέτοιου εξυπναδουλες σαν αυτη που περιγράφεις ίσως και να κάνουν ακομη μια καποια εντύπωση.

Anonymous said...

Πατριάρχη Φώτιε, το "πώς" χωρίς το "τι", χωρίς τη συνείδηση της σχέσης με τον κόσμο, μαζί με την ευθύνη που αυτό συνεπάγεται και την περί του καλού ιδέα στην οποία οδηγεί, αποτελεί μόνο έναν στείρο, στην καλύτερη περίπτωση, οργανισμό και στην χειρότερη μια εγωπαθητική ασυναρτησία. Γι' αυτό, βέβαια, δεν ευθύνεται ο μεταμοντερνισμός που, ως χύμα στο κύμα κατάσταση, δεν είναι ωστόσο αυτοσκοπός αλλά ένα μετασχηματιστικό πολιτισμικό στάδιο, το οποίο περιλαμβάνει και υπερβαίνει τα προηγούμενά του και μέσα στο οποίο μπορούν, και ζητούμενο είναι, να συντελεστούν θαυμάσια πράγματα. (Για υποκατάστατα του σεξ δεν μπορώ να εγγυηθώ.)
Όταν αυτό δεν έχει βιωθεί έτσι, βλέπουμε και τις διάφορες λογοτεχνικές καρικατούρες με τις αντίστοιχες θετικές κριτικές κλπ.

Στην ανάρτηση του "Αναγνώστη", που δεν τον ήξερα, μόνο μια περίληψη είδα και όχι κριτική.
Καληνύχτα

Ελ,Ελ

Πάπισσα Ιωάννα said...

NYTimes,
η λογοτεχνία δείχνει ότι έχει κορεστεί
και πολλοί προσπαθούν να ξεπεράσουν αυτόν τον κορεσμό
με πειράματα, αλχημείες, μορφολογικά κόλπα, παλιά και νέα...
Ωστόσο, δεν υποστηρίζω, ούτε εσύ φαντάζομαι,
ότι πρέπει να γυρίσουμε μονόπλευρα στην αμιγή αφήγηση,
αν και αυτή καθεαυτή έχει τη γοητεία-της,
όταν τη χειρίζεται βιρτουόζος συγγραφέας.
Καλημέρα
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ελ,Ελ,
ακριβώς αυτό που λες έχω στον νου-μου:
να συνδέεται αρμονικά η μορφή με το περιεχόμενο
και όχι να υπερτερεί η πρώτη εις βάρος του δεύτερου.

Όσο για την κριτική της Κώτσιου στον Αναγνώστη,
είδα μια πολύ καλή εξήγηση του συμβολισμού της αυτοκτονίας στο τέλος,
καθώς, όπως λέει η συντάκτριά-της, ζούμε στην εποχή του θανάτου του συγγραφέα,
ο ήρωας του έργου "σκότωσε" προηγουμένως τον γόνιμο δημιουργικό εαυτό-του
για να παραστήσει την Ντουφεξή-Pope
και τώρα στο τέλος τον θανατώνει και κυριολεκτικά.
Αυτό μου άρεσε.
Καλημέρα
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Η "περίφημη" ρήση του Μπαρτ, Πατριάρχη Φώτιε, (που ο ίδιος ανασκεύασε στη συνέχεια), δεν βρίσκει εφαρμογή στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, ενώ απέχει πόρρω από το να χαρακτηρίζει το πνεύμα της μεταμοντέρνας συνθήκης...
Κατά την άποψή μου πάντα.
Καλό απόγευμα

Ελ,Ελ

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ελ,Ελ,
εξήγησέ-μου γιατί βρίσκεις ότι δεν ταιριάζει εδώ.
Κάτι ψιλοκαταλαβαίνω αλλά θέλω λίγο σπρώξιμο
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Ο Μπαρτ, Πατριάρχη Φώτιε, ως γνωστόν, "έστειλε" τον συγγραφέα λέγοντας ότι το κείμενο το γράφει η Γλώσσα με όργανό της τον γραφέα, οπότε ο αναγνώστης μπορεί να δώσει όποια ερμηνεία βούλεται ή θέλει. Το πώς συνδέεται μ' αυτό το εν λόγω βιβλίο, δεν μπόρεσα να το δω. Πιο πολύ είδα μια, μάλλον, άστοχη προσπάθεια να προσδοθεί βάθος στο θέμα, το οποίο, εμένα προσωπικά, δεν με πείθει ως δράμα. Θα ήταν καλύτερα, ίσως, αν είχε δουλευτεί ως κωμωδία με σατιρικές προεκτάσεις. Όχι πως θα με ενδιέφερε και τότε, αλλά... τέλος πάντων...
Καλό απόγευμα

Ελ,Ελ

Πατριάρχη Φώτιε, εγώ δεν σπρώχνω.
Ούτε καν σκουντάω. :) Θέμα αρχής.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ελ,Ελ,
έχεις δίκιο για την παρερμηνεία εκ μέρους της Κώτσιου για τον μπαρτικό θάνατο του συγγραφέα.
Εγώ δεν συγκράτησα -κακώς- τον Μπαρτ, αλλά έμεινα στον κυριολεκτικό και συμβολικό θάνατο του συγγραφέα μέσα στο βιβλίο,
έξω από τις μπαρτικές συντεταγμένες.
Μ' άρεσε αυτό, που λες, για τον κωμικό χαρακτήρα που θα μπορούσε να έχει.
Πατριάρχης Φώτιος