Monday, September 13, 2010

“Το κορίτσι με το τατουάζ” του Στιγκ Λάρσον

Γιατί ένα κορίτσι 17 ετών να διαβάζει σουηδική αστυνομική λογοτεχνία; Αν βέβαια πολλά είδη λογοτεχνίας έχουν το κοινό-τους, κάτι που δεν είναι απόλυτο, τι τράβηξε την ανιψιά-μου στο να καταβροχθίσει μέσα στον Αύγουστο ένα ογκώδες έργο που δεν έχει τα χαρακτηριστικά που συνήθως προσελκύουν τις έφηβες της εποχής μας; Ο Λάρσον τελικά έκανε γκελ σε πολλά στρώματα αναγνωστών.

Ζεστός καφές στιγμής:
Stieg Larsson
“Män som hatar kvinnor”
Norstedts 2005
Στιγκ Λάρσον
“Το κορίτσι με το τατουάζ”
μετ. Γ. Μαθόπουλος
εκδόσεις Ψυχογιός
2009

         Οι Σουηδοί έχουν παράδοση στο αστυνομικό μυθιστόρημα και ο δικός-μας Θοδωρής Καλλιφατίδης που μένει μόνιμα στη Σουηδία βρίσκεται σε ένα πλαίσιο όπου συγγράφουν ο Χένινγκ Μάνκελ, ο Στιγκ Λάρσον και πόσοι άλλοι. Είναι η ανάγκη-τους να εξηγήσουν τις αλλαγές που υφίσταται η σουηδική κοινωνία τα τελευταία χρόνια; Ή απλώς πρόκειται για τη δομή της σκέψης-τους που είναι ορθολογιστική και αυστηρά συνεκτική;
         Ο Λάρσον γράφει ένα σφιχτοδεμένο σενάριο, όπου τα επιμέρους επεισόδια συνδέονται σε βάθος χρόνου ώσπου να φτάσει η έρευνα στο τελικό-της αποτέλεσμα. Στην αρχή παρακολουθούμε επί μακρόν δύο παράλληλες ιστορίες που παρουσιάζονται εναλλάξ: από τη μία, η παρεκκλίνουσα στη συμπεριφορά-της Λίσμπετ Σάλαντερ υφίσταται το βιασμό από έναν πελάτη-της, αλλά εκδικείται, και αναλαμβάνει να συλλέξει στοιχεία εκ μέρους του πλούσιου ογδονταπεντάχρονου βιομηχάνου Χένρικ Βάνιερ για το άτομο του Μίκαελ Μπλούμκβιστ. Από την άλλη, ο Μίκαελ Μπλούμκβιστ, δημοσιογράφος, ενώ καταδικάζεται σε φυλάκιση για συκοφαντική δυσφήμηση, αναλαμβάνει εκ μέρους του Χένρικ Βάνιερ να εξιχνιάσει την εξαφάνιση-αυτοκτονία-φόνο της ανιψιάς-του Χάριετ που συνέβη πριν από 35 χρόνια. Μετά τα μισά του έργου Μίκαελ και Λίσμπετ ενώνουν τις δυνάμεις-τους για να αποκαλύψουν όχι μόνο τι συνέβη στη Χάριετ τότε, αλλά και το σκοτεινό παρελθόν και παρόν της πολυπλόκαμης οικογένειας Βάνιερ, στην οποία ο φασισμός και οι εμμονές, ο σαδισμός και οι υπόγειες ψυχοπαθολογικές νόσοι είναι καθεστώς.
         Είναι ένα κλασικό αστυνομικό έργο; Ναι. Η πλοκή, η πορεία της έρευνας, οι δύο “ντετέκτιβ”, η αποκάλυψη ενός κατά συρροήν δολοφόνου μετά από σύνδεση στοιχείων είναι τα βασικά-του γνωρίσματα. Ο αναγνώστης, παρόλο που δεν μπαίνει εξ αρχής στο ψαχνό, βυθίζεται στην ατμόσφαιρα του βιβλίου και δεν το αφήνει από τα χέρια-του, καθώς η πορεία της έρευνας είναι καλοσχεδιασμένη, τα στοιχεία συνδέονται αιτιωδώς κι έτσι μπορούμε όλοι να παρακολουθήσουμε το ξετύλιγμα του κουβαριού χωρίς κενά και λούμπες. Ως καλοκαιρινό ανάγνωσμα, είναι μια χαρά για την παραλία, την καφετερία, τις ήσυχες ώρες της μεσημεριανής ραστώνης.
       Έχει κάτι άλλο να δώσει στον αναγνώστη; Ένα υπόβαθρο προβληματισμού για τις εξαφανίσεις ανυπεράσπιστων γυναικών, για την κακοποίηση που υφίστανται, για τη σαδιστική συμπεριφορά σε μια κοινωνία όπου εύκολα κανείς μπορεί να καταφερθεί εναντίον του γυναικείου φύλου, καθώς αυτό δεν μπορεί συνήθως να αντιδράσει. Δεν ξέρω όμως αν προλαβαίνει ο αποδέκτης του έργου να σταθεί στο κοινωνικό μήνυμα ή αν απορροφάται εξ ολοκλήρου από τη ροή της ιστορίας και τον ενδιαφέρει αποκλειστικά η ανακάλυψη του δράστη.
        Όταν ρώτησα την ανιψιά-μου αυτό το “γιατί” που με απασχολούσε, η απάντησή-της ήταν περίπου η εξής: «Μου άρεσε η πλοκή. Το τέλος ήταν απρόσμενο και η αναμονή-του με εξίταρε. Στην αρχή το βρήκα αργό, αλλά σταδιακά κέρδιζε σε ενδιαφέρον και μου άρεσε πώς έβαλε ο συγγραφέας τα πράγματα σε μια σειρά όσο πλησιάζαμε προς το τέλος». Σε μια φίλη της από το σχολείο τής άρεσε πώς φαίνεται η σουηδική κοινωνία και έμαθε πολλά γι’ αυτή τη χώρα. Και οι δύο απαντήσεις ομολογώ ότι με εξέπληξαν γιατί δεν πίστευα ότι δυο έφηβες θα είχαν τέτοια ενδιαφέροντα. Μην υποτιμάτε ποτέ τη νεολαία.
Πατριάρχης Φώτιος
Πολύ καφέ, βρε παιδάκι-μου, οι Σουηδοί. Μου φαίνεται ότι θα πάω εκεί να ανοίξω βιβλιοκαφέ.

5 comments:

Imamis said...

Εκτός της άριστης γνώσης του αντικειμένου του, ο Λαρσον είναι ικανότατος στη διατήρηση του suspense. Βρίσκω αξιοπρόσεκτο πόσο υποτιμημένη είναι αυτή η ικανότητα από τους Έλληνες κριτικούς.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Γιατί το λες; Δεν είναι βασικό συστατικό κάθε αστυνομικού και μέχρι ενός σημείου δεν είναι η λυδία λίθος της επιτυχίας-του; Τότε πώς οι κριτικοί το αγνόησαν;
Πατριάρχης Φώτιος

Imamis said...

Συγνώμη που δεν έγινα σαφής. Εννοούσα πόσο υποτιμημένη είναι αυτή η ικανότητα γενικότερα κι όχι στο βιβλίο του Λάρσον.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Imami,
ναι είναι σημαντική, αλλά επειδή είναι και το δέλεαρ για να διαβαστεί ένα βιβλίο, συνήθως οι συγγραφείς αγνοούν όλα τα άλλα, στήνουν μια πλοκή με σασπένς και περιμένουν την καταξίωση. Ευτυχώς ο Λάρσον το διατηρεί υψηλό αλλά δεν παραγνωρίζει και άλλες λογοτεχνικές πτυχές...
Πατριάρχης Φώτιος

amalthia said...

o Λάρσον "ήταν" δεν "είναι", πέθανε προτού προλάβει να δει την επιτυχία του έργου του...